Combinatie van natuurmaatregelen lijkt succesfactor voor aantrekken overwinterende akkervogels
In het Buijtenland van Rhoon worden al een aantal jaar achter elkaar wintervoedselvelden aangelegd voor overwinterende vogels. Het resultaat daarvan is, samen met alle andere natuurmaatregelen in het gebied, al goed te zien volgens onderzoeker Frank Majoor van Sovon Vogelonderzoek Nederland.
Foto: onderzoeker Frank Majoor van Sovon Vogelonderzoek
Vogeltrek
De herfst is de periode van de vogeltrek. Trekvogels uit Nederland vertrekken naar de warmere gebieden en vogels uit het koude noorden komen deze kant op om te overwinteren in de relatieve warmte van Nederland. De kleine insectenetende vogels die in Afrika overwinteren zijn volgens Frank Majoor al weg ”want die moeten nog een eind vliegen tot over de Sahara.” Daarna gaan ook de zaadetende soorten zoals de zanglijster, merel en veldleeuwerik op trek. Als er genoeg eten is, kunnen ze ook in Nederland overwinteren totdat het echt te koud wordt. Vogels die in Nederland blijven worden ook wel standvogels genoemd.
Wintervoedselvelden in Rhoon
In het Buijtenland van Rhoon worden door de agrariërs uit het gebied wintervoedselvelden aangelegd om het wintervogels zoveel mogelijk naar de zin te maken. Ook de andere teeltplannen worden aangepast om het hele jaar door voedsel en beschutting te bieden aan akkervogels. De hoop is dat de vogels hier overwinteren en in het voorjaar zelfs gaan broeden.
Combinatie van natuurmaatregelen is een succesfactor
Tijdens de wintertelling onderzoekt Sovon Onderzoek Nederland welke vogels er in het gebied zitten en welke veldjes vogels uitzoeken om te overwinteren. Vorig jaar was al goed te zien wat het resultaat is van de voedselveldjes, vertelt onderzoeker Frank Majoor. “Met name de meest algemene zaadetende doelsoorten zoals de kneu en de groenling doen het erg goed door de wintervoedselveldjes. Ook de winteraantallen van torenvalk en veldleeuwerik liggen boven de streefwaarden uit het Streefbeeld.” Volgens Frank Majoor is het de combinatie van natuurmaatregelen die zorgt voor een succes. “Iedere vogelsoort heeft een andere behoefte dus in het Buijtenland van Rhoon worden verschillende natuurmaatregelen genomen zoals kruidenrijke graslanden, percelen met stoppels, wintertarwe en groenbemester (zie foto). En als ze het hele jaar door iets te eten hebben, is de kans groot dat ze hier blijven.”
Afgelopen winter (2022) hebben we gezien dat er een paarhonderd veldleeuweriken bleven overwinteren in Buijtenland van Rhoon.
Vogels zoeken hun favoriete plek uit
Tijdens de telling van 2022 was volgens Frank Majoor goed te zien hoe de vogelsoorten hun favoriete plek uitzoeken: “Op wintervoedselvelden komen zaadeters af zoals vinken, groenlingen en kepen. We zien dat zodra de zaden rijp zijn de vogels er direct op afkomen. Vooral groenlingen zijn na het eten van de zaden snel weer weg. De graspieper zit juist weer op luzerne of groenbemester zodat ze genoeg dekking maar ook uitzicht hebben. Veldleeuweriken komen juist weer op lage vegetaties zoals wintertarwe af. Afgelopen winter (2022) zagen we dat er een paar honderd veldleeuweriken bleven overwinteren in Buijtenland van Rhoon. Dankzij de tellingen krijgen we goed inzicht in de behoefte van vogels, en kan daar ook op worden gestuurd in de plannen.” Dat is een groot verschil met een aantal jaar geleden voordat de overstap werd gemaakt naar natuurinclusieve landbouw. Toen was er weinig variëteit. Nu is er veel variatie en diversiteit in de teeltplannen. Het resultaat van alle natuurinzet door de boeren en natuurpartijen is dus goed te zien. Dat zal komend jaar alleen nog maar meer zichtbaar worden.
Foto: groenlingen door Niels Godijn
Optimistisch over wintertelling van 2023
De verwachting van 2023 is daarom positief. In oktober start Sovon weer met de wintertelling van 2023 waarbij ze maandelijks het gebied aflopen. Het succes heeft wel te maken met hoe de wintervoedselvelden het dit jaar gaan doen, want ook hier zijn de gevolgen te zien van het klimaat. Door het natte voorjaar konden de boeren pas laat inzaaien en door de droogte is er kans dat de zaden niet op tijd zijn gaan kiemen. Daarnaast gaat het volgens Frank Majoor landelijk niet goed met een aantal vogels: “Groenlingen nemen landelijk af, omdat ze kampen met de ziekte ‘het geel’.” Toch is hij optimistisch: “de diversiteit aan percelen en voedsel is al winst voor een reeks overwinterende zangvogels.”
Help de ringmussen!
Ook de ringmus is een standvogel die rap is afgenomen afgelopen jaren in Nederland. Hij staat zelfs op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. In het Buijtenland van Rhoon zijn daarom extra nestkasten opgehangen. Ook thuis kun je genoeg doen om de ringmus te helpen vertelt Frank Majoor. “Ik adviseer om de ringmus in de winter bij te voeren met gemengde granen. Let wel op dat je niet morst op de grond want dan krijg je ratten.” Ook Vogelbescherming Nederland geeft een aantal tips: “Een dichte heg met inheemse struiksoorten als meidoorn, sleedoorn, Spaanse aak en liguster biedt beschutting. Het ophangen van nestkasten, het 'rommelig' houden van de tuin en het aanbieden van voedsel als zaden en zonnepitten in de winter helpen de ringmus en andere vogelsoorten.” Lees er meer over op de website van de Vogelbescherming.
Hoofdfoto kepen & kneuen door Niels Godijn
