Een wereld om te ontdekken
In gesprek met agrarisch ondernemer Gert van Herk - 15 september 2017
Het Buijtenland van Rhoon, een landelijk poldergebied op steenworpafstand van Rotterdam, is voor vele mensen een wereld om te ontdekken. Voor agrarisch ondernemer Gert van Herk is dat het niet; hij is er geboren en getogen en kent het gebied op zijn duimpje. De ontwikkelingen in het gebied zullen echter wel een spannende ontdekkingstocht voor hem zijn, zowel zakelijk als privé. Alsook voor zijn buren en omwonenden van het Buijtenland.
De komende jaren gaat er veel veranderen. Niet alleen in het landschap, maar ook voor Gert en de andere ondernemers op de polder. Het gebied wordt akkernatuurgebied, waarin akkerbouw en natuur samengaan en in het Buijtenland van Rhoon recreatieve functies worden toegevoegd. Voor de ondernemers betekent dit een nieuwe manier van werken.
Gert van Herk
Het is iets voor negen uur 's avonds als ik Gert aan de telefoon krijg. Overdag hebben we een paar keer geprobeerd elkaar te spreken, maar werk op het land luistert nauw naar tijden en, vooral, weersomstandigheden. We besluiten het gesprek 's avonds te houden, als al het werk voor vandaag is gedaan.
Vandaag is geen uitzonderlijke werkdag. In de maanden mei tot en met oktober staat Gert om vijf uur 's ochtends op het land en werkt door tot een uur of negen 's avonds. Elke dag levert hij verse producten. Die oogst hij in alle vroegte, zodat ze vóór negen uur bij de lokale leverancier kunnen zijn. Op tijd naar bed gaan, vindt hij lastiger dan vroeg opstaan. Sterker nog, hij komt iedere ochtend met plezier zijn bed uit om aan het werk te gaan. Zijn vrouw zegt altijd dat hij er een passie voor heeft.
Hij zou inderdaad niets liever willen dan het agrarische leven dat hem met de paplepel is ingegoten. Een paar weken terug vond hij een handgeschreven brief uit 1917 van zijn toen zestienjarige opa die de rentmeester vroeg het gebied te mogen pachten. Het land waarop Gert, op zijn beurt, als zestienjarige is begonnen te werken. Toen in maatschap bij zijn vader, en sinds 2000 rooit hij het in z'n eentje.
Unieke locatie die het verrijken waard is
Naast dat hij er geboren en getogen is, waardeert Gert het Buijtenland van Rhoon vooral om de rust, de ruimte en het groen. 'Het is nu nog traditionele land- en tuinbouw, en dat wordt omgevormd tot meer biodiversiteit en toegankelijkheid voor het publiek. Dan komen er akkerranden, voerakkers en permanente akkers met wintervoedsel voor de vogels.'
Uniek aan de locatie van het Buijtenland is bovendien dat het binnen handbereik is van Rotterdam. Zo heeft Gert geen last van de drukte van de stad, maar wel alle genoegen. De scholen van de kinderen zijn op fietsafstand, er zijn winkels, restaurants en andere uitgaansgelegenheden. En in twintig minuten is Gert met de auto in hartje centrum, waar hij eens per week met een groentekraam op de Rotterdamse Oogstmarkt staat. Kortom, het Buijtenland van Rhoon is het behouden en verrijken waard.
Onzekere zoektocht
Het Buijtenland van Rhoon zoals Gert het kent en de verrijking van het gebied zijn echter niet vanzelfsprekend. Op de polder moeten namelijk natuurdoelen worden behaald als onderdeel van de natuuropgave van de provincie Zuid-Hollland.
Om in hun geliefde leefomgeving te kunnen blijven wonen en boeren, zouden de ondernemers dus met een eigen plan moeten komen om aan die natuurdoelen te kunnen voldoen. In samenwerking met de VNC (Vereniging Nederlands Cultuurlandschap) en het Louis Bolk Instituut bedachten ze daarom een plan, waarmee zelfs hogere natuurdoelen kunnen worden bereikt. En dat in combinatie met de zittende boeren die het gaan beheren. Van de zeshonderd hectare grond wordt veertig procent natuur met recreatiedoelen, en de overige zestig procent blijft landbouw, in een aangepaste vorm.
Het plan is positief ontvangen door de provincie, die besluit met de ondernemers een gezamenlijke zoektocht aan te gaan om te kijken of het daadwerkelijk kan worden uitgevoerd. In de praktijk betekent het een hoop gesteggel en onzekerheid over eigendommen, rechten, vrijheid en de toekomst van de boeren. Hoewel de provincie zich richt op het behalen van natuurdoelstellingen en de ondernemers zich focussen op het behoud van hun leefomgeving, brengen ze allebei iets wat het gebied over tien jaar hopelijk nog meer verfraait: een natuurlijk landschap waarin akkerbouw wordt bedreven en recreanten zich kunnen ontspannen.
'Het is nu nog traditionele land- en tuinbouw, en dat wordt omgevormd tot meer biodiversiteit en toegankelijkheid voor het publiek. Dan komen er akkerranden, voerakkers en permanente akkers met wintervoedsel voor de vogels.'
Toekomstplaatje met natuur en recreatie
Ondanks de onzekerheid kan Gert een positief plaatje schetsen van de toekomst, inclusief natuur en recreatie. 'Ik hoop dat de toekomst voor mij hier in dit gebied ligt in combinatie met het uitvoeren van het VNC-plan. En dat houdt in dat mijn bedrijf, wat vooral tuinbouw doet, ook natuur gaat doen. Bijvoorbeeld bebloemde akkerranden, wandelpaden en een hoogstamboomgaard. Als de opbrengst maar gelijk blijft, want ik ga niet werken voor een hongerloontje. Mijn bedrijf is mijn pensioen.' Of de natuur daadwerkelijk een toegevoegde waarde zal hebben, moet nog blijken. Dit heeft onder andere te maken met de grillige aard van de natuur. Maar aan de ondernemers zal het niet liggen. Zij zien het wel zitten. Als het plan slaagt, hebben zij met hun eigen inzichten, proces en investeringen de leefbaarheid in Rotterdam vergroot. De stad kan dan ook genieten van het groen, de akkerkruiden en de bijzondere vogels.
Verder hoopt hij deze nieuwe weg in te slaan samen met de collega's om zich heen. Want als hij de enige is of blijft in het gebied, heeft hij het ook niet naar zijn zin. Gert en zijn collega's werken regelmatig samen en helpen elkaar wanneer een paar extra handen nodig is. In het VNC-plan hebben ze bedacht wandelpaden dwars door het gebied aan te leggen, dan moet je wel met de buren samenwerken om onenigheden te voorkomen. Er zijn al wandeltochten, een fietstocht en een paardrijtocht, en ze willen nog een kanotocht uitzetten. Er zijn al een paar bed & breakfasts en er komt nog een pannenkoekhuis, of iets in die geest. Bovendien willen ze twee molens herbouwen. 'Als dat allemaal een beetje wil lopen, dan krijg je misschien wel meer mensen in het gebied en wie weet kun je dan ook meer handel kwijt.'
De agrariërs zijn duidelijk ondernemers, nieuwsgierig en onderzoekend. Ze hebben een helder beeld van wat ze willen: ze zijn bereid een deel van de landbouw in te ruilen voor natuur, mits de opbrengst gelijk blijft. Daarnaast laten ze zich niet zonder slag of stoot verdrijven van het land waar zij zo van houden. Daarom blijven ze in gesprek met de provincie en hebben ze een plan bedacht, zodat iedereen kan genieten en het gebied kan ontdekken. Wees welkom in het Buijtenland van Rhoon.