Nachttelling in de polders van Rhoon. Onderzoek naar de houtsnip.
jan 2024
Als de meeste mensen al lang en breed slapen, gaat vogelonderzoeker Cornelis Fokker juist op pad. Op zoek naar andere polderbewoners. Hij doet vanuit Vogelwerkgroep IJsselmonde onderzoek naar de houtsnip. Deze steltloper gaat bij schemering op zoek naar eten en is dan goed te zien. Het is een bijzondere ontdekking dat er zoveel houtsnippen zijn in de polder. Te danken aan de nachttelling. “Het is eigenlijk gek dat er alleen overdag wordt geteld.”
Foto: Drie soorten snippen op een rij (vlnr watersnip, bokje, houtsnip)
’s Nachts heb je een totaal andere polder dan overdag.
Vogelwerkgroep IJsselmonde
’s Nachts is de polder totaal anders dan overdag, vertelt Cornelis. “Dan zie je hele andere vogelsoorten.” Vanuit de Vogelwerkgroep IJsselmonde, onderdeel van Natuurvereniging IJsselmonde, kwam daarom het idee om daarom ‘s nachts tellingen te doen op het eiland. Ze deden al verschillende wintertellingen en broedvogeltellingen voor onder andere Sovon Vogelonderzoek Nederland en vinden het daarnaast leuk om dingen te ontdekken waar weinig over bekend is. Zoals welke vogels er in de nacht te zien zijn.
Onderzoek naar de houtsnip
Al snel viel tijdens de nachttellingen op dat in de polder veel snippen voorkomen. Best bijzonder, want er is weinig bekend over het voorkomen van houtsnippen in akkers. Daarom doen ze inmiddels al vijf jaar onderzoek in de Zegenpolder naar deze vogelsoort. Ze tellen en ringen de beesten. Onderzoeken hoeveel er voorkomen, hoe oud ze zijn, waar ze heen zijn gevlogen en of ze ook weer terugkomen. Cornelis: “Houtsnippen zijn honkvast. In de zomer zijn ze in Rusland en ze overwinteren in Nederland. We zien dat veel dezelfde vogels terugkeren. De plek is ze kennelijk bevallen.” Een ander interessant inzicht is dat de jonge vogels eerder aankomen dan oudere vogels. Dat duidt erop dat ze al vroeg zelfstandig de weg weten.
Waarom wordt er geschouwd met zaklampen en geeft dat geen overlast?
Cornelis Fokker: "We gebruiken een lamp om de vogels te kunnen vangen, zonder zaklamp kunnen de houtsnippen niet gevangen en geringd worden. Naast de lamp gebruiken we ook een warmtebeeldkijker om het schijnen door de polder zoveel mogelijk te beperken, wanneer we op een vogel toelopen is de lamp echter onontbeerlijk. We gebruiken een hele gebundelde zaklamp en mijden bijvoorbeeld het schijnen op grote groepen vogels of reeën, om zoveel mogelijk rust te bewaren. Het betreden van de polder in het donker heeft echter altijd wat verstoring met zich, daarom beperken we het ook tot één bezoek in de twee weken."
“Houtsnippen zijn honkvast. In de zomer zijn ze in Rusland en ze overwinteren in Nederland. We zien dat veel dezelfde vogels terugkeren. De plek is ze kennelijk bevallen.”
Houtsnip
De houtsnip is een steltvogel, een soort watersnip maar dan veel groter. Ze broeden in Rusland of Scandinavië en overwinteren in Noord- en oost Europa, maar ook in Nederland. Een deel van de vogels keert jaarlijks naar dezelfde plek terug. Ze leven in bossen of bosjes en eten buiten broedtijd regenwormen en insecten. In de schemer gaat hij op zoek naar eten en naar een geschikte partner.
Nachttellingen
Eigenlijk is het gek dat er alleen overdag wordt geteld, vindt Cornelis. “Door alleen overdag naar het gebied te kijken, zie je veel minder soorten dan er zijn. Voor een breder beeld zou er eigenlijk ook ‘s nachts moeten worden geteld. Waarschijnlijk komen houtsnippen ook elders veel algemener voor dan we denken.”
Waarom wordt er alleen overdag geteld in het Buijtenland van Rhoon?
Frank Majoor, onderzoeker bij Sovon Onderzoek Nederland legt uit waarom er in de nacht niet wordt geteld: “Het klopt dat er ‘s nachts andere vogelsoorten te zien zijn. Wij kiezen er bewust voor om overdag te tellen omdat we met name geïnteresseerd zijn in de vogels overdag. Wij tellen welke vogelsoorten in het Streefbeeld voorkomen en die zijn vooral overdag te zien. Snippen zijn bijvoorbeeld geen doelsoorten voor het Buijtenland van Rhoon. We zouden de tellinggegevens van werkgroep IJsselmonde wel aanvullend kunnen gebruiken in ons rapport voor een volledig beeld.
Voorkeur voor groene percelen
Het is volgens Cornelis interessant om nog verder te onderzoeken op welke soorten akkers de vogels afkomen. “De houtsnip lijkt een voorkeur te hebben voor groene percelen met wintertarwe, groenbemester of luzerne. Dat is ook logisch, want die hebben een goede bodemstructuur met veel wormen.” Genoeg voedsel dus voor de overwinterende houtsnip. “We zien er weinig op omgeploegde velden. Daar is het bodemleven overhoop gegooid en dat moet herstellen. Uiteindelijk zou het mooi zijn als de boeren hier extra rekening mee houden zodat nog meer houtsnippen de polders van Rhoon bezoeken.”
Resultaten
Voorlopig ga ik nog door met onderzoeken, vertelt Cornelis. “Het zou interessant zijn om ook in andere polders onderzoek te doen. Ik ben nu bezig met het uitwerken van de resultaten en die wil ik publiceren in een rapport. Zodat Sovon Vogelonderzoek Nederland en de boeren de resultaten kunnen gebruiken.”
Volg de tellingen
Cornelis voert van oktober tot eind februari elke twee weken tellingen uit in de polder. Benieuwd naar zijn bevindingen? Via zijn blog kun je nauwkeurig volgen wat hij ‘s nachts allemaal tegenkomt.
Tijdens het broedseizoen vanaf maart is gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon op zoek naar vrijwilligers die willen helpen om de nesten in kaart te brengen. Wil je meehelpen? Mail naar info@buijtenland-van-rhoon.nl.
