Nieuw bestuurslid natuur vanuit het Zuid-Hollands Landschap
Februari 2024
Sinds eind vorig jaar (2023) heeft de gebiedscoöperatie twee nieuwe leden vanuit het Zuid- Hollands Landschap. Jos Bisschops – directeur-bestuurder van Stichting het Zuid-Hollands Landschap (ZHL)– is penningmeester en heeft de portefeuille ‘natuur’ en Hoofd Terreinen en Opstallen Frans van Zijderveld is coöperatielid.
Hoewel er geen natuurgebieden van het Zuid-Hollands Landschap in de polders liggen, hebben zij baat bij de uitvoering van het Streefbeeld: “Natuur ziet geen grenzen. Wij hebbend de samenhang met omliggende gebieden nodig. Als daar meer biodiversiteit is, gaat het in onze natuurgebieden rondom de polders ook beter.”
Tijd voor een kennismaking.
Frank van Zijderveld en Jos Bisschops
Onafhankelijke natuurstem
Jos Bisschops nam het stokje in het bestuur over van zijn voorganger Leo Heezen. De komende twee jaar vertegenwoordigt hij de natuurstem in het bestuur: “Het Zuid-Hollands landschap beheert geen gebieden ín het Buijtenland van Rhoon, maar wel eromheen. Daardoor kunnen we onafhankelijk zijn. Als bestuurder zie ik toe dat we de soortenrijkdom gaan halen zoals die in het Streefbeeld is afgesproken, in combinatie met goed boerende bedrijven. De boer en de natuur in harmonie, dat een mooi landschap oplevert waar je van kunt genieten. Maar dat is geen makkelijke opgave.” Volgens Jos Bisschops staat er spanning op het combineren van het collectieve belang met de eigen winst. Dat vergt visie van de ondernemers in het gebied. “Wij hopen ze te inspireren.”
Frans van Zijderveld: “Mijn rol is om aanwezig te zijn bij de Algemene Leden Vergadering (ALV). Ik zit er namens de natuur, zonder een eigen belang. Ik vertegenwoordig de natuur door goede voorbeelden te laten zien – zoals het beheer van hoogstamboomgaarden, grienden, kruiden- en faunarijke akkers en bloemrijke graslanden– en mee te denken over de bedrijfsvoering, waarbij aandacht is voor de waarden van natuur en landschap. Het Streefbeeld heeft een hoge ambitie en wij willen meehelpen om die ambitie te realiseren.”
Natuur onder druk
Jos Bisschops ziet de aanpak van natuur en landbouw in Rhoon als een goed voorbeeld voor de rest van Nederland. “De schaal waarop dit alles plaatsvindt is bijzonder. Eigenlijk zou alles in de toekomst natuurinclusief moeten zijn. Ook bouwen bijvoorbeeld. Bodem en water zouden vrijwel overal leidend moeten zijn. De agrarische sector loopt tegen meerdere problemen aan zoals bodemdaling en verzilting. Het bodemleven is in het geding. Natuur en landbouw hebben daarin een gezamenlijk belang. Kringlooplandbouw en gesloten ketens zijn daarom voor heel Nederland relevant”.
Ook ziet hij voordelen in minder voedselkilometers en een sterke link met de stad: “Buijtenland van Rhoon is best een sterk merk en mensen uit de stad omarmen dat door het belang te zien van regionaal gezond voedsel én een groene achtertuin. Vanuit deze betrokkenheid voorkom je ook dat de polder volgebouwd wordt.”
Recreatiedruk verminderen met slim ontwerp
Tegelijkertijd zijn er ook botsende belangen. “Natuur, recreatie en landschap staan soms ook op gespannen voet met elkaar.” Hij ziet een oplossing daarvoor in het ontwerp van het landschap. Zodat paden niet kriskras door het gebied lopen, want dat leidt tot verstoring, maar dat je de natuur vanaf de randen kunt bekijken bijvoorbeeld met een slimme uitkijktoren. Of recreatie buiten de polder, bijvoorbeeld Kasteelgaarde Rhoon en de buitendijkse grienden: “Het zit ook in de bedrijven als whiskybrouwerij Cley, die met lokale granen werkt. Ook buiten het gebied kan het verhaal van het Buijtenland van Rhoon worden verteld.”
Beter voorkomen dan genezen
Frans van Zijderveld vult aan: “Het is belangrijk om aan de voorkant goed na te denken over logische verbindingen en de gevolgen voor de natuur.”
Jos Bisschops: “Ik werk al jaren vooral op het snijvlak van ecologie en economie. Mijn visie is dat de belangen continu moeten worden afgewogen en het Streefbeeld voor ogen wordt gehouden. Niet denken, ‘met de natuur komt wel goed’, want als je plannen moet terugdraaien, doet het veel pijn.”
“Het betrekken van lokale kennis is ook belangrijk, zodat je niet in een bubbel gaat zitten. Zie kritische geluiden als een cadeautje.” Frans van Zijderveld voegt toe: “Het geeft vaak ook nieuwe inzichten. Door die mee te nemen worden plannen én het draagvlak beter.”
Aansluiting met omliggende gebieden
Het Zuid-Hollands Landschap ziet belang in het ontsluiten van het Buijtenland met omliggende gebieden. Zowel op het gebied van recreatie als natuur: Frans van Zijderveld: “600 hectare lijkt veel, maar als je graag 25 kilometer per dag wandelt, neem je automatisch de omliggende gebieden mee. Een mooie wandeling door de polder en de aanliggende grienden is een logische dagbestemming. Gecombineerd met een kopje koffie, een pauze op een bankje met mooi uitzicht en een lokaal product is dat voor mensen uit de drukke randstad een mooi uitje.”
Je bent zo sterk als de zwakste schakel
Ook voor de biodiversiteit ziet het Zuid-Hollands Landschap meerwaarde in die ontsluiting. Frans van Zijderveld: “De omgeving rondom het Buijtenland is steeds ijler en veel biodiversiteit is verdwenen. Wij hebben de samenhang met omliggende gebieden nodig. Als daar meer biodiversiteit is, gaat het bij ons ook beter. Als klimaatverandering doorzet en het nog warmer wordt dan gaan soorten migreren. Dat moet dan wel mogelijk zijn en daarvoor zijn verbindingen tussen natuurgebieden cruciaal. Dat kan groots, maar ook relatief kleine ingrepen zoals natuurvriendelijke oevers, bloemrijke bermen en kleine landschapselementen kunnen zorgen voor verbinding en kleine leefgebiedjes op zichzelf. Dat netwerk van gebieden die met elkaar verbonden zijn, noemen we het Natuurnetwerk Nederland en de zogenaamde groen-blauwe dooradering. Die laatste term dekt de lading goed, het samenspel van bermen, bosjes en bomen (groen) en sloten en poelen (blauw). Dat netwerk is zo sterk als de zwakste schakel, dus visie op ontwerp (ligging, vorm) en duurzaam beheer zijn belangrijk.”
Jos Bisschops: “Dat is tegelijkertijd ook een oproep voor omwonenden en particulieren om hun achtertuin en erf natuurvriendelijker te maken. Samen versterken we de natuur.
Als Zuid-Hollands Landschap gaan we ons meer roeren in het publieke debat en ook daarbij opkomen voor ons gezamenlijke natuurbelang!”
Wat maakt het landschap van het Buijtenland van Rhoon zo bijzonder?
Frans van Zijderveld: “Bijzonder aan het landschap in het Buijtenland van Rhoon is dat je goed kan zien hoe het is ontstaan. Het land is met behulp van dijken ingepolderd en als je goed kijkt, zie je de geschiedenis terug in het landschap. Iedere dijk komt uit een ander jaartal. Je loopt een stukje door de tijd heen. Sommigen gebeurtenissen zijn nog maar één generatie geleden.
Die geschiedenis zie je ook terug in het griendwerk. Vroeger was het werk in de grienden zoals in eendenkooi Klein Profijt winterwerk dat hoorde bij een dorp als Rhoon. In de eendenkooi werden eenden gevangen voor de consumptie. Wij hebben zelfs nog kooikers als vrijwilligers voor het Zuid-Hollands Landschap die dat werk vroeger hebben gedaan en die zitten vol met verhalen, ervaring en anekdotes.”
Zuid-Hollands Landschap
Stichting het Zuid-Hollands Landschap beheert al 90 jaar (natuur)gebieden in Zuid-Holland. Ze hebben drie regio’s onder hun hoede: Veenweiden (Krimpenerwaard en Vijfherenlanden), Kust (Hoek van Holland tot Noordwijk) en de Eilanden (Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten, IJsselmonde, Hoeksche Waard en Alblasserwaard). Het Buijtenland van Rhoon is onderdeel van IJsselmonde. IJsselmonde heeft gevarieerde buitendijkse gebieden zoals grienden, overstromingsgraslanden en moeras. Eendenkooi Klein Profijt is de enige buitendijkse eendenkooi van Nederland en het gebied rondom het kasteel van Rhoon laat een stuk cultuurhistorie zien. Frans van Zijderveld: “Die grote variatie is belangrijk voor mensen, maar ook voor de biodiversiteit. Een mooi samenspel van natuur, beleving en cultuurhistorie, een perspectief voor het Buijtenland van Rhoon”
Wil jij elke maand Buijtengewoon nieuws in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief!
