Duurzame landbouw Zegenpolder rooskleurig
Onlangs verscheen de integrale rapportage over het experiment met akkernatuur in de Zegenpolder. Dit 75 hectare grote experiment loopt sinds 2017 in opdracht van de provincie Zuid-Holland. De polder maakt deel uit van het Buijtenland van Rhoon (600 hectare), waar agrariërs ervaring opdoen met natuurinclusieve landbouw.
"De eerste signalen stemmen optimistisch,” zegt Niels Godijn, één van de auteurs van het rapport dat de veranderingen tussen 2017 en 2019 beschrijft. “En dat terwijl we nog maar net begonnen zijn.”
Veerkracht
Niels is vanuit Kenniscentrum Akkervogels betrokken bij de monitoring van het experiment. Hoewel hij uiteraard blij is met de resultaten, had hij eigenlijk niet anders verwacht. “De natuur is veerkrachtig. Zodra je aan de juiste knoppen draait, veert zij terug.” De periode tussen 2017 en 2019 is eigenlijk te kort om een trend vast te stellen. “Maar het aantal positieve ontwikkelingen op een rij geeft wel een indicatie dat het de goede kant op gaat. In de gehele voedselketen wordt vooruitgang geboekt.”
Vogels
Meer variatie in de teelt, geen insecticiden, 20% natuurareaal en zorgvuldig beheer. Als resultaat van deze maatregelen zijn de akkervogels sterk toegenomen. Aanvankelijk vooral wintergasten, zoals de veldleeuwerik, de torenvalk en fazanten. Inmiddels is eenzelfde trend waar te nemen bij de broedvogels. “Het aantal doelsoorten in de Zegenpolder stijgt. Denk aan de kwartel, de kievit en de blauwborst. En wat nog belangrijker is, we zien in 2020 dat met name kieviten meer jongen grootbrengen. Opnieuw een signaal dat we op de goede weg zitten.”
Zoogdieren
Ook zijn er meer bedreigde zoogdieren te zien in de polder, “denk aan het konijn en de wezel. Het mooie van de Zegenpolder is dat het om een groot aaneengesloten terrein gaat. Het fijnmazige en zorgvuldig beheerde natuurnetwerk is aantrekkelijk voor veld- en bosmuizen. De muizenpopulatie is hierdoor groter dan elders in Rhoon. En dat vertaalt zich in het aantal muisetende vogels. “Vooral in het winterhalfjaar zien we veel meer buizerds, torenvalken, blauwe reigers en zilverreigers in de Zegenpolder dan in de overige polders van Rhoon.”
Nu het areaal natuurinclusieve landbouw in het Buijtenland groter en samenhangender wordt, is de verwachting dat muisetende broed- en wintervogels in alle polders verder zullen toenemen.
Insecten
Het rapport beschrijft hoe tussen 2017 en 2019 vooral mobiele insectensoorten van buitenaf de polder inkomen, zoals hommels. “En van waarnemingen uit 2020 weten we dat inmiddels ook minder mobiele soorten zich er vestigen.” Denk aan wilde bijen met een kleine actieradius zoals de klaverdikpoot, koolzwarte zandbij en de andoornbij. Of vlinders als bruin zandoogje, icarusblauwtje en groot dikkopje. “Deze soorten gelden als keurmeesters van een landschap. Hun terugkeer vergt inzet en geduld.”
Inzet van akkerbouw
Daar wordt hard aan gewerkt door onder andere Arjo Klok, natuurinclusieve akkerbouwer in de Combinatie Zegenpolder. “Het is leren en ervaring opdoen.” Soms is er een tegenslag zoals de gevoeligheid van peulvruchten voor bladluis. Die invasieve plaag blijkt lastig te bestrijden met natuurlijke vijanden – “en ingrijpen met insecticiden doen we niet. Wellicht dat we met een andere manier van telen hier iets tegen kunnen doen.” Arjo doelt op strokenteelt waarbij je stroken peulvruchten afwisselt met stroken met gewas waar bladluis niet op gedijt. Of, zo vult Niels aan, "door plantweerbaarheid te verbeteren met een gezondere bodem."
“Juist daarvoor doe je dit soort experimenten,” stelt Arjo. “Al met al dus een kwestie van een lange adem en heel veel uitproberen. Vandaar dat je deze experimenten over heel veel jaren moet volhouden.” Ook in andere delen van het Buijtenland van Rhoon wordt dit principe van lerend beheren toegepast. Nu de Zegenpolder in beheer komt bij de gebiedscoöperatie, zal zij zij het beheer en monitoring op zich gaan nemen. Insteek is om daarbij dezelfde monitoringsmethodieken te gebruiken, zodat resultaten met elkaar kunnen worden vergeleken.
Recreatie
Naast natuur en natuur-inclusieve landbouw, wordt in de Zegenpolder en omliggende polders ook gekeken naar recreatie. “Cultuurlandschappen lenen zich uitstekend voor recreatie,” weet Niels, doelend op de coulisselandschappen van populaire wandel- en fietsbestemmingen elders in ons land. “Door het akkerlandschap aan te kleden met bloeiende akkerranden, ruigtes en struikgroepen maken we dit gebied aantrekkelijk voor natuur én recreant.” Niels houdt regelmatig excursies in het gebied en die zitten steevast vol. “Het is de uitdaging om akkerbouw, natuur en recreatie in balans te brengen. Dan gaan ze uitstekend hand in hand.”
Meer informatie
Wil je meer weten over de voortgang van het experiment in de Zegenpolder, download hier de Integrale monitoring Zegenpolder 2017-2019
.
